Sigrid 16 maanden, zo lang is Covid hier.
En mensen zijn moe. Heel moe. Sommigen uitgeput-moe.
Wat is er aan de hand? Zijn wij collectief richting een burn-out aan het gaan?
Of hebben we een normale reactie op abnormale stress?
Het algemeen aanpassingssyndroom (GAS) kan enorm helpen om hiermee om te gaan. Het GAS is het patroon van aanpassingen dat het lichaam doet als antwoord op stress en dreiging in onze omgeving.
Dat patroon heeft drie fasen: alarm, weerstand en uitputting.
alarm
In de alarmfase wordt een noodsignaal verzonden naar de hersenen, die zorgen voor de afgifte van adrenaline en cortisol, een stresshormoon. De adrenaline geeft ons een boost van energie: de hartslag gaat omhoog en de bloeddruk stijgt. Ondertussen stijgt ook de bloedsuikerspiegel. We zijn klaar om te vechten of te vluchten. Ons zenuwstelsel helpt ons om goed te kunnen reageren op de datgene wat de stress, de dreiging geeft.
Elk van ons heeft die alarmfase ondergaan aan het begin van deze uitbraak, hoe dan ook.
weerstand
Tijdens de weerstandsfase probeert je lichaam weer normaal te worden. Het is een tegenreactie waarbij je lichaam bijvoorbeeld de hoeveelheid cortisol probeert te verminderen, de hartslag en bloeddruk tracht te verlagen. Als de stressvolle situatie tot een einde komt tijdens de weerstandsfase, zal het lichaam weer haar normaal evenwicht bewaren.
Maar als de stress maar blijft voortduren blijft het lichaam in een staat van paraatheid voor het geval de dreiging terugkeert.
Die stressoren kunnen vanalles zijn: de dagelijkse stroom aan nieuws en cijfers, de angst om besmet te worden, zelf werken in de zorg, angst om uit de gemeenschap geïsoleerd te worden als je je niet laat vaccineren, gedoe met kinderen en quarantaines en testen en opvang, …
In het Covid-verhaal zijn de dreigingen niet alleen chronisch, ook het aantal stressoren is toegenomen in de tijd én ze zijn onvoorspelbaarder geworden.
De fysieke reactie op een chronische dreiging kan ertoe leiden dat je moeite hebt om je te concentreren. Dat je prikkelbaar bent of sneller geïrriteerd. Als het lichaam te lang onder druk staat en in dit stadium van weerstand blijft, kan dit leiden tot uitputting.
uitputting
In dit stadium heeft het lichaam alle energiebronnen uitgeput door voortdurend te proberen, maar toch niet te herstellen van de eerste alarmreactiefase.
Zodra het lichaam uitputtingsfase bereikt ben je niet langer uitgerust om stress te bestrijden. Alle bronnen zijn uitgeput. Dat kan zich uiten in vermoeidheid, plotse huilbuien, slecht slapen, angst, depressie en continue ongerustheid. Of je wil alleen maar liggen en eten. Je immuunsysteem lijdt hier erg onder, het wordt voor het lichaam moeilijker om infecties te bestrijden (en zo maakt onze eigen stressrespons op de chronische aanwezigheid van Covid het makkelijker voor het virus).
en nu?
Er zijn twee dingen die je kan doen:
- Vermijden: onderzoeken wat jou stress en een gevoel van dreiging geeft en die stressoren vermijden. Dat is moeilijk nu: de pandemie kan je niet geheel vermijden, maar bijvoorbeeld veel nieuws of bepaalde contacten die je stress bezorgen wel. Maar! Vermijdingsgedrag is niet altijd wenselijk op lange termijn.
- Herstellen: we nemen veel te weinig tijd om te herstellen van chronische stress. We zijn als mens gemaakt voor pieken van stress, en daartussen moeten we herstellen. We zijn niet gemaakt voor chronische stress.
Dat betekent dus: manieren zoeken om ervoor te zorgen dat de impact van chronische stress minimaal is. Yoga, meditatie en bewust ademhalen kunnen hier al veel helpen. Maar bijvoorbeeld ook dansen, een massage, diep ontspannen en verbinden met de natuur. En gewoon ook genoeg échte rust nemen.
We kunnen deze crisis niet weg-denken.
Maar we kunnen wel leren herstellen van de impact ervan.
Heb je hierbij hulp nodig?
Op 8 december starten we een online reeks over mentale gezondheid waar we volop inzetten op het herstellen van chronische stress. Hier vind je meer informatie
